Het is meer dan een metafoor. De subtiele geur van rottende vissen wekt argwaan. We worden niet alleen achterdochtig over de visachtige geur zelf, maar over welke taak dan ook die onze aandacht in beslag neemt.
onderzoekers Norbert Schwarz en Spike Lee (niet die Spike Lee) schrijven in hun paper:
“… blootstelling aan visachtige geuren is voldoende om de samenwerking op het gebied van economisch vertrouwen en publiek goed spelen te ondermijnen … de detectie van misleidende informatie te vergroten en kritisch redeneren te vergemakkelijken, met inbegrip van een kritischer analyse van iemands eigen overtuigingen.”
zij kwamen tot deze conclusie na een aantal interessante studies die bedoeld waren om ons kritisch oog te testen. Bijvoorbeeld, de Mozes illusie:
legende heeft het Noach nam twee van elk dier op een ark, hen te redden van uitsterven. Soms als mensen wordt gevraagd hoeveel van elk dier Mozes op de ark nam, zullen ze er twee beantwoorden. Wanneer de geur van vis aanwezig is, herkennen meer mensen dat de naam verkeerd is.
“terwijl 83,3% van de deelnemers in de neutrale geurconditie niet merkte dat er iets mis was met Moses, merkte slechts 58,1% niet op in de visgeurconditie.”
ze testten ook ons vermogen om een patroon te bevestigen:
twee, vier, zes. De volgorde gaat door, beheerst door een regel. Wat is de regel? Het zou kunnen zijn om twee toe te voegen aan het vorige nummer. Als je deze theorie zou kunnen testen door de volgende getallen aan te bieden aan een onderzoeker die de waarheid kent, Zou je acht, tien, twaalf kunnen voorstellen. Dat is wat mensen deden in de afwezigheid van vis.
dit zal niet helpen als de regel is dat het nummer omhoog moet. Acht, tien, twaalf zal een positieve reactie krijgen. Maar zeven, acht, negen ook. Fish helpt onze bevestigingsvooroordeel enigszins te beteugelen door meer mensen te overtuigen om te zoeken naar teleurstellende series.
” terwijl slechts 6.4% van de deelnemers in de neutrale geurconditie ontdekte de juiste regel, 20,5% in de vissige geurconditie deed dat.”
in veel van deze studies gebruikten de onderzoekers ook scheetspray, maar het was alleen de vis die de verdenking opriep. Scheten zijn weerzinwekkend, maar lijken zich niet te lenen voor twijfel of wantrouwen zoals fish dat doet. De metafoor is toepasselijk.
het effect werkt ook in omgekeerde richting. Mensen die door de onderzoekers in een staat van wantrouwen werden gebracht, waren dan beter in staat om de subtiele geur van vis uit een selectie van geuren te halen. Verdachte mensen zijn gevoelig voor visgeuren.
” … wanneer de geur subtiel was en slechts 6,7% deze zonder verdenking identificeerde, verhoogde verdenking de juiste identificatie tot 33,3%. In tegenstelling, verdenking had geen significante invloed op de identificatie van een van de andere geuren.”
zij merken op dat veel talen vermoeden associëren met verschillende geuren, die over het algemeen een vorm van ‘rottend organisch materiaal’zijn. Zij schrijven dat ” de geur-verdenking link Een universele conceptuele metafoor met cultuur specifieke instantiaties kan zijn.”
Niemand wil verrot voedsel eten. Het smaakt slecht, het ruikt slecht, en het kan ons ziek maken. Het kan onze dood worden. Misschien heeft de geur-verdenking link een evolutionair punt. Maar vreemd genoeg gaat de verdenking verder dan wat we zullen opnemen en in welke andere taken we ook zouden kunnen uitvoeren.
” … zodra een geur argwaan wekt, zal deze op de taak worden toegepast.”
onze emoties of gevoelens kunnen worden gezien als een snelle veralgemening van wat er in en om ons heen gebeurt. Dergelijke gevoelens kunnen veel signalen gebruiken, en veel van die signalen waarvan we ons misschien niet bewust zijn, waardoor het moeilijk is om de bron van onze verdenking te vinden.
zij speculeren daarom dat hoe scherper de geur is, hoe groter de kans is dat mensen zich realiseren waar hun vermoeden vandaan komt, en dat de waargenomen effecten zullen verdwijnen.
de metafoor lijkt meer dan een metafoor te zijn. Als je ooit iets verdacht vindt, ruik dan eens, Er kan vis in de lucht hangen.