Pasen

/ Vette Dinsdag / Wafeldag | Pasen / Walpurgisnacht / Moederdag /

/ Midzomer | Halloween | Lucia |Kerstmis /

Paasviering in Zweden

Paasviering (zw. påsk, uitgesproken als “poh-sk”) is de belangrijkste feestdag in alle christelijke landen. Gezien het feit dat Zweden, in vergelijking met de meeste andere nationaliteiten, een zeer geseculariseerd volk zijn, kan men zich afvragen hoe Pasen wordt gevierd in Zweden. Vieren Zweden Pasen? Ja, dat doen we, maar… de meest voorkomende feesten hebben hun oorsprong niet in christelijke mythologie, maar in inheemse bijgeloof en folklore.

toch hebben we een christelijke geschiedenis (en ten minste enkele Zweden bezoeken kerkdiensten tijdens Pasen… nou ja, nogal wat, eigenlijk). Tenminste, onze christelijke geschiedenis heeft sporen achtergelaten in de namen van de feestdagen.

het is misschien niet erg waarschijnlijk, maar in het geval dat je vakantie met een Zweed zou bespreken, zou je beter af zijn als je de grappige dagnamen in Stilla veckan (“Stille Week”) kende, dus laten we daarmee beginnen, voordat we kijken naar hoe Pasen in Zweden wordt gevierd:

de dagen van de Heilige Week

Blåmåndag, vertaald naar “blauwe maandag”, is een veelgebruikte Zweedse naam voor Shrove maandag. Deze dag is ook, om onbekende redenen, bekend als Fläskmåndag (varkensvlees maandag) of Korvmåndag (worst maandag). Misschien waren dit de originele Namen, want de echte Blåmåndag is eigenlijk de maandag voor de vastentijd … waarom de naam de laatste tijd is gemigreerd zes weken vooruit is nog een van de Paas mysteries.

Vita tisdagen betekent “witte dinsdag”. Net als de vorige naam is ook deze zes weken dichter bij de lente gemigreerd: Vita tisdagen is oorspronkelijk een andere naam voor dikke dinsdag. Misverstanden komen voor.

Dymmelonsdag is de ware naam van de derde dag. Het is een rare naam. Het tweede deel van het woord, onsdag, betekent woensdag, maar het eerste deel? Het woord dymmel is erg oud, nogal archaïsch, waarschijnlijk van dezelfde oorsprong als het Engelse woord ” dom “wat” stom ” betekent. De dag kreeg zijn naam van de gewoonte om het geluid van de kerkklokken voor de rest van de week te dempen door ze af te sluiten met doek of vilt en de bronzen klepel te ruilen met een houten klepel.

Skärtorsdag is Witte Donderdag. Dit is ook een grappig woord: in het moderne Zweeds kan “skär” de kleur “roze” of de imperatieve “cut” betekenen, maar dat is natuurlijk niet wat het hier betekent. Het is zo archaïsch als de vorige naam en betekent “zuiveren” of “schoon”. Het verwijst naar het verhaal over Jezus die de voeten van de discipelen waste voor het laatste avondmaal. (Maar ik wed dat tenminste sommigen in de jongere generatie denken dat het Roze donderdag betekent – dat zou mooi passen bij Blauwe maandag en witte dinsdag…)

Långfredag – je hebt het al geraden – betekent “lange vrijdag”. Voor mij lijkt dit meer toepasselijk dan de Engelse naam, Goede Vrijdag, althans in een christelijk perspectief.

de Betekenis van Långfredag is bijna voelbaar voor Zweden van een bepaalde leeftijd: voor 1969 mochten er op Långfredag geen winkels, restaurants, theaters – eigenlijk niets – open zijn. Alles was gesloten. De stad leek dood. Er waren slechts twee TV-zenders, een met kerkdienst, de andere een documentaire over scherven van etrusciaanse kleipotten. Deze dag moest gevuld worden met Ludo, Monopoly, of Solitaire, en Långfredag leek echt lang, eindeloos te zijn. Vandaag, die interdicten zijn gebroken, en Långfredag is een “rode dag” in de kalender, wat betekent dat de meeste mensen zijn vrij van werk en kunnen stoeien in winkels, restaurants en entertainment.

Påskafton betekent alleen dat: Paasavond. Trouw aan de Zweedse traditie om een bepaalde vakantie te vieren op de dag voor de vakantie, Påskafton is de dag waarop Zweden Pasen vieren. (Zweden vieren Kerstmis op kerstavond, Pinksteren op Pinksteren, Midzomer op Midzomer Eve, enzovoort … misschien omdat je op die manier de echte vakantie kunt gebruiken om je kater te verzorgen?)

Påskdagen is natuurlijk Paaszondag.Annandag Påsk (Paasmaandag) zou in het moderne Zweeds Andra Påskdagen worden genoemd, wat vertaald wordt als “de tweede dag van Pasen”. Het is een rode, werkvrije dag.

traditionele paasvieringen

Godis! (candy, goodies)

Pasen is een orgie in snoep, chocolade en toffee, aan de kinderen geleverd in grote felgekleurde påskägg, dat wil zeggen eierschalen van karton, plastic of plaatwerk; hoe groter, hoe beter. Dat wil zeggen, kinderen zijn voortdurend suiker-speeded van skärtorsdag tot laat op påskafton, wanneer de påskägg is meestal leeg en aanvulling van hun uitgeputte ouders is niet beschikbaar.

in tegenstelling tot de VS geloven kinderen in Zweden meestal niet dat de eitjes door de Paashaas zijn gelegd, zelfs als foto ‘ s van een konijn op hun påskägg gebruikelijk zijn.

Påskris (~ Paastwijgjes)

Als u dat nog niet hebt gedaan, is skärtorsdag de dag waarop u dunne takjes berken snijdt en in een vaas zet, versierd met veren of dons van heldere kleur.het snijden van berkentakjes op skärtorsdag vindt zijn oorsprong in de 17e eeuw, en bereidt werktuigen voor om elkaar op de ochtend van långfredag te geselen om het lijden van Jezus te herdenken. De geseling stierf enkele eeuwen geleden, maar de gewoonte om in berken takjes te nemen overleefde. Het idee om het geheel te verfraaien met felgekleurde veren wordt echter pas in het begin van de 20e eeuw uit Duitsland geïmporteerd.

häxor (heksen)

Skärtorsdag is de dag waarop heksen zouden reizen naar blåkulla (~Blue Hill) om gemeenschap te hebben met de duivel voordat u terugkeert op de nacht voor Paaszondag. De plaats Blåkulla lijkt alleen te bestaan in de mythologie, zelfs als sommige mensen bedoelen – waarschijnlijk vanwege de naam gelijkenis-dat Blåkulla is het eiland Blå Jungfrun (~de Blauwe Maagd) in de Oostzee. In het algemeen geloven de heksen maken de reis rijden op bezemstelen, en op hun weg zullen ze proberen om kinderen te grijpen om ze te presenteren aan de duivel.

deze mythe lijkt te zijn ontstaan in de 16e en 17e eeuw. Het was de tijd van heksenprocessen, toen duizenden mensen in heel Europa (meestal vrouwen) werden beschuldigd van samenwerking met de duivel, veroordeeld en op de brandstapel verbrand. Deze gruwelijke zaak was gebruikelijk in de meeste katholieke Europese landen, waar ongeveer 30.000 vrouwen werden geëxecuteerd na showprocessen, maar het deed zich ook voor in Protestantse Zweden, zij het minder frequent.

heksen en Paasbrieven

de oorspronkelijke etymologische betekenis van het woord käring is eigenlijk een dierbare,” een geliefde”, maar in de huidige volkstaal betekent käring”oude vrouw”. En een påskkäring is een heks.hoe dan ook, zo ‘ n 150 jaar geleden ontstond een nieuwe gewoonte, geïnspireerd door het afnemende geloof over heksen: kinderen begonnen zich als påskkäringar te verkleden en hun eigen tekeningen in de buurt te verspreiden, genaamd påskbrev (~Paasbrieven).

dit gebruik verschilt per land: in het begin, het zou kunnen zijn uitgevoerd als de oorspronkelijke procedure voor het geven van julklappar( Kerstcadeaus), dat wil zeggen kloppen op de deur, gooi het object in, sluit de deur en lopen. Deze oorspronkelijke procedure wordt nog steeds toegepast, onder andere in het nogal landelijke westelijke deel van de provincie Värmland, en de påskbrev is gevuld met snoep – dat wil zeggen het is een geschenk aan je vrienden.jammer genoeg is deze prijzenswaardige procedure verslechterd in de steden, waar kinderen die als påskkäringar zijn opgemaakt rondzwerven en voorgedrukte påskbrev aanbieden aan iedereen in de buurt, met als tegenprestatie godis. Net als Halloween… zucht.

Påskparad (Paasparade)

een Paasparade wordt georganiseerd op skärtorsdag in sommige steden, naar een aangepast Amerikaans concept, met kinderen gekleed en geschilderd als heksen. In veel steden vindt echter de parade plaats.de parade eindigt meestal met een Snoepregen.

Pasen Vreugdevuur

om te schrikken heksen weg, de mensen gebruikt om het licht van Pasen vreugdevuren, dus grote vreugdevuren. Deze gewoonte is nog steeds gebruikelijk in het zuidwesten van Zweden, in het bijzonder in de provincie Bohuslän, maar wordt tegenwoordig meestal uitgevoerd op zaterdag in plaats van donderdag (doet je afvragen, willen ze hun kinderen niet terug?).

De laatste tijd heeft deze gewoonte grote proporties aangenomen, waardoor problemen ontstaan op de eilanden buiten Göteborg, waar mensen hebben ontdekt dat oude kerstbomen uitstekende vreugdevuren maken. (Heb je een droge sparren zien branden? De intensiteit is bijna explosief. Mensen strijden om de grootste brand en plunderen zelfs naburige dorpen en voorsteden om hun oude kerstbomen te stelen. De vreugdevuren zijn gegroeid tot een grootte die de brandweer nodig heeft om ze onder controle te houden, en lokale overheden moeten decreten uitvaardigen van wanneer, waar en hoe branden toegestaan zijn.vreugdevuren zijn nog steeds populair elders en overal in het kille Zweden, maar tegenwoordig komt het fenomeen vaker voor op Walpurgisnacht, met toespraken over de lente, Mannenkoren en generaal singalong.)

Påsksmällare (fire crackers)

parallel aan de vreugdevuren waren rotjes populair op påskafton, maar na talrijke ongelukken en intense propaganda van lokale autoriteiten lijkt deze gewoonte terug te trekken.

Äggpickning (eierpikken)

in de provincie Skåne, in het zuidelijkste deel van Zweden, is äggpickning een traditioneel wild op de ochtend van Paaszondag.

Het doel van het spel is om het ei van de tegenstander te kraken. Wedstrijden worden op veel plaatsen gehouden, het meest bekend op de pier in Simrishamn. Elke deelnemer moet een beschilderd hardgekookt ei meebrengen. Een scheidsrechter onderzoekt de eieren van de deelnemers om er zeker van te zijn dat ze echte eieren zijn, voordat het spel kan beginnen.

Het is een echte knock-out wedstrijd: de eieren worden tegen elkaar geslagen, tip tegen tip, totdat een breekt en verliest. De winnaar krijgt het ei van de verliezer en gaat door naar de volgende deelnemer te ontmoeten. Uiteindelijk is er nog maar één ei intact, en de winnaar heeft genoeg eieren om al zijn familie en buren te voeden.

eten en drinken

zoals overal ter wereld (?) Pasen wordt ook in Zweden geassocieerd met eieren, dus eiergerechten zijn natuurlijk een must op deze vakantie.

Påskbordet, geserveerd op Paasavond, is in principe een versie van de klassieke Zweedse smörgåsbord, met de beperking dat het in deze tijd van het jaar eieren moet aanbieden die op verschillende manieren zijn bereid, en het moet ook een aantal zalmgerechten aanbieden (koud gerookte, warm gerookte, gezouten, gebakken, gekookt…). De inlagd dorpel (gepekelde haring) is onvermijdelijk (lekker!), en over dat, is er meestal een selectie van gehaktballen, worstjes, pates en quiches.

kinderen drinken påskmust (~”Paassap”), een donkerbruine koolzuurhoudende drank op smaak gebracht met geheime ingrediënten (dit is eigenlijk dezelfde drank als met Kerstmis geserveerd onder de naam julmust). Volwassenen drinken meestal bier en akvavit (behalve de aangewezen chauffeurs, die het natuurlijk met påskmust moeten doen).

eten op Paaszondag is vaak een lamsvlees, en om te beginnen zijn er meestal veel restjes van de dag ervoor.