Biograf Raoula Wallenberga odkrywa Ważne Wskazówki dotyczące tego, co wydarzyło się w jego ostatnich dniach

rankiem 17 stycznia 1945 roku, cztery dni po tym, jak Armia Czerwona dotarła do wschodniego Budapesztu, samochód Raoula Wallenberga był eskortowany przez trzech radzieckich oficerów na motocyklach. Zaparkowali przed jego ostatnią rezydencją, wspaniałą willą, w której mieścił się Międzynarodowy Czerwony Krzyż.

Wallenberg wyszedł z samochodu.

był w doskonałym nastroju i zaangażowany w swoje zwykłe dowcipne przekomarzanie. Ci, którzy napotkali go podczas tego szybkiego postoju na ulicy Benczura, uznali, że jego rozmowy z dowódcami wojsk radzieckich na wschód od Parku Miejskiego, dotyczące planu współpracy w celu zapewnienia pomocy, musiały pójść dobrze.

dzisiaj, 71 lat po tym, jak Wallenberg został zatrzymany tego dnia w Budapeszcie, a następnie uwięziony przez wojska radzieckie w więzieniu na Łubiance w Moskwie, skończone szczegóły ostatnich dni i okoliczności jego tragicznej śmierci od dawna pogrążone są w tajemnicy i intrydze.

Szwedzki humanitarysta, któremu udało się uratować tysiące węgierskich Żydów przed Holokaustem, zatrudniając ich setki w różnych biurach w całym Budapeszcie, oferując szeroki zakres usług, od schronienia i racji żywnościowych po opiekę medyczną, a także wystawiając dokumenty ochronne i patrole bezpieczeństwa, jest pamiętany na całym świecie za bohaterstwo swojej bezinteresownej odwagi.

Moja biografia Raoula Wallenberga z 2012 roku, która ukaże się w Stanach Zjednoczonych w marcu, odkrywa między innymi wiele historii ostatnich dni. W wyniku moich obszernych badań nad jego ostatnimi godzinami jako wolnego człowieka, a także mojego śledztwa w sprawie bagna sowieckich kłamstw i szokujących Szwedzkich zdrad, które nastąpiły po jego uwięzieniu, udało mi się w końcu poskładać serię wydarzeń, które wyjaśniają, dlaczego Raoul Wallenberg spotkał swoje tragiczne przeznaczenie i już nigdy nie stał się wolnym człowiekiem.

Wallenberg przybył do Budapesztu pół roku wcześniej 9 lipca 1944 roku. Szereg czynników doprowadziło do jego pośpiesznego wyboru na stanowisko zastępcy sekretarza w ambasadzie Szwecji, w tym dyrektywa rządu Stanów Zjednoczonych w sprawie ważnej misji ratunkowej węgierskich Żydów.

wiosną 1944 r.wojska niemieckie wkroczyły na Węgry i w końcowym akcie mrożącego krew w żyłach zła przeprowadziły najszerszą masową deportację II Wojny Światowej. W ciągu zaledwie siedmiu tygodni ponad 400 000 węgierskich Żydów zostało wywiezionych do Auschwitz, w zdecydowanej większości bezpośrednio do komór gazowych.

w tym czasie sytuacja dyplomatyczna Stanów Zjednoczonych była niepewna; jej przywódcy w końcu wynieśli się z pierwotnej decyzji w obliczu rozwijającego się Holokaustu, ale Sekretarz Stanu Cordell Hull miał niewiele możliwości ratowania węgierskich Żydów, ponieważ kraj był już zaangażowany w wojnę. Zwrócił się do neutralnego kraju Szwecji, prosząc o nieoficjalną współpracę w misji ratunkowej. Gdyby Amerykanie zapłacili rachunek, czy Szwecja, która miała dyplomatów na miejscu, wysłałaby dodatkowy personel w celu administrowania taką operacją? A jeśli tak, to kogo wybrać?

Raoul Wallenberg był zatrudniony w szwedzko-Węgierskiej firmie importowej i był kilkakrotnie w Budapeszcie. Ale co najważniejsze, jego pracodawca miał biura w tym samym budynku, co Ambasada USA w Sztokholmie. Kiedy zaoferował pracę, nie wahał się.

ostatnie miesiące poprzedzające jego Styczniowe pojmanie były zaciętą walką.

Wallenberg i jego 350 pracowników, którzy do końca 1944 roku byli częścią jego rozległej organizacji, dawno już wyrosli z ambasady szwedzkiej i rozlali się do osobnego aneksu z własnymi biurami.

dziesiątki tysięcy Żydów żyło w ciężkich warunkach, ale wciąż stosunkowo bezpiecznie, w oddzielnym „międzynarodowym getcie” stworzonym jako bezpieczna strefa przez dyplomatów Państw Neutralnych. Żydzi Ci uniknęli głodu w getcie centralnym, a dokumenty ochronne wydawane im przez neutralne narody nadal zapewniały im pewną ochronę na ulicach.

ale pytania utrzymywały się: czy uda im się wytrzymać do czasu przybycia Armii Czerwonej, sojuszniczego partnera USA na wschodzie? Dlaczego wyzwolenie trwało tak długo?

zgodnie z tym, co Wallenberg powiedział później współwięźniom, jego eskorta wojskowa zapewniła go, że nie został aresztowany. On i jego kierowca zostali umieszczeni w przedziale pierwszej klasy w pociągu na podróż przez Rumunię i pozwolono im wysiąść w mieście Iasi, aby zjeść kolację w lokalnej restauracji.

Raoul Wallenberg resztę podróży spędził pracując nad „powieścią szpiegowską.”

archiwalne zapisy Sowieckiego rejestru systemu więziennictwa pokazują, że Szwedzki dyplomata został zarejestrowany jako Raoul Gustaf Wallenberg i wyznaczony jako ” jeniec wojenny.”

w rejestrze więziennym Wallenberg był nazywany dyplomatycznym” obserwatorem”, a nie jak to było w zwyczaju,”urzędnikiem” —szczegół, który wskazuje na sowieckie podejrzenia. Kiedy kilka lat temu trzymałem w ręku jego oryginalną kartę więzienną, podczas spotkania w Moskwie z szefem Archiwum FSB, na własne oczy widziałem, jak miejsce oznaczające jego „zbrodnię” zostało puste. Zauważyłam też, że nie pobrano odcisków palców.

wkrótce po jego zniknięciu, pogłoski, że Raoul Wallenberg nie był w sowieckim areszcie zaczęły być zgłaszane na Węgierskich kanałach radiowych kontrolowanych przez Sowietów, a pogłoski o jego śmierci były rozpowszechniane jako pasza koktajlowa na przyjęciach dyplomatycznych.

Wallenberg zginął na Węgrzech w czasie Styczniowego tumultu—być może w wypadku, rabunku lub nalocie bombowym.

Niestety, ta dezinformacja szybko opanowała Szwedzkie Ministerstwo Spraw Zagranicznych i wiosną 1945 roku powszechne przekonanie o jego śmierci osłabiło wszelkie oficjalne wysiłki dyplomatyczne mające na celu uwolnienie go. Rząd szwedzki wolał nie stawiać niewygodnych pytań w sprawie zniknięcia Wallenberga z obawy przed podżeganiem do gniewu Józefa Stalina. Po co ryzykować złość sowiecką wobec neutralnej Szwecji, skoro Raoul Wallenberg już nie żył?

Raoul Wallenberg nie był jedynym neutralnym dyplomatą, który tej jesieni odbył misje ratunkowe w Budapeszcie. Nie był też jedynym, który tęsknił za pomocą Rosjan.

Kiedy Armia Czerwona była w końcu w zasięgu ręki, Wallenberg poprosił swoich współpracowników o opracowanie planu, po części mającego na celu uratowanie coraz bardziej narażonego centralnego getta w Budapeszcie, a po części o odbudowę Węgier po wojnie. Zamierzał zasugerować Radzieckim dowódcom wojskowym współpracę, gdy tylko pojawią się pierwsze oddziały.

wydaje się, że Wallenberg nie zdawał sobie sprawy z rosnącej animozji między Związkiem Radzieckim a Stanami Zjednoczonymi. Wraz z końcem wojny Józef Stalin coraz bardziej wyrażał pogardę dla Stanów Zjednoczonych i Wielkiej Brytanii, obawiając się, że jego zachodni sojusznicy poszli za jego plecami, aby wynegocjować oddzielny rozejm z Niemcami.

co istotne, radzieccy przywódcy spraw zagranicznych również zaczęli przeformułowywać swoją politykę wobec Szwecji. Kreml uznał, że nadszedł czas, by ukarać rzekomo neutralne Państwo za jego politykę przyjazną Niemcom. Między innymi, w dniu aresztowania Wallenberga, 17 stycznia, Związek Radziecki wstrząsnął Szwecją, gdy odrzuciła propozycję nowej umowy handlowej, która zdaniem Szwedów była po prostu kwestią formalności.

Kiedy Wallenberg wrócił rano do Budapesztu, aby spakować swoje rzeczy, miał wrażenie, że będzie gościem Sowietów. W rzeczywistości powiedziano mu, że oficerowie radzieccy przywiozą go do Debreczyna we wschodnich Węgrzech, gdzie przyjmie go dowódca 2 Frontu Ukraińskiego gen. Rodion Malinowski w celu omówienia sugerowanej współpracy.

jednak tego samego dnia wydano w Moskwie rozkaz aresztowania Wallenberga, podpisany przez wiceministra obrony Nikołaja Bułganina, a także wysłany na front Węgierski.

zachęcony tym, co myślał, że leży przed nim, Wallenberg udał się do swojego biura, aby wyrazić swoją wielką radość z faktu, że Międzynarodowe getto zostało właśnie wyzwolone i że większość żyjących tam węgierskich Żydów została uratowana. Ale ponieważ był w pośpiechu, powiedział swoim współpracownikom, że będą musieli poczekać, aby opisać, jak to się stało, dopóki nie wróci z Debreczyna.

powiedział, że prawdopodobnie nie będzie go co najmniej tydzień.

zamiast tego 25 stycznia, na rozkaz Kremla, on i jego kierowca Vilmos Langfelder zostali przewiezieni pociągiem do Moskwy.

wiemy dzisiaj, że Raoul Wallenberg żył w sowieckich więzieniach przynajmniej do lata 1947 roku. Jednak dopiero w 1952 r. Szwecja po raz pierwszy wystosowała formalne żądanie powrotu dyplomaty. W ciągu tych siedmiu lat rząd szwedzki po prostu przyjął Sowietów na słowo: Wallenberg nie był na terytorium Sowieckim i był dla nich nieznany.

jesienią 1951 r. sytuacja uległa zmianie. Pierwsi jeńcy wojenni zostali uwolnieni przez Związek Radziecki, a Włoski dyplomata Claudio De Mohr powiedział, że miał kontakt z Wallenbergiem w więzieniu Lefortovo.

ale w lutym następnego roku, kiedy Szwecja wydała pierwsze formalne żądanie powrotu Raoula Wallenberga, Sowieci powstrzymali ich, powtarzając kłamstwo.

następnie, po śmierci Stalina w 1953 r., tysiące niemieckich jeńców wojennych zostało uwolnionych i pojawiły się szczegółowe relacje świadków, opisujące spotkania z Raoulem Wallenbergiem w moskiewskich więzieniach.

w kwietniu 1956 roku, podczas wizyty w Moskwie, Premier Tage Erlander przedstawił nowemu przywódcy Związku Radzieckiego Nikicie Chruszczowowi grubą teczkę dowodów.

w obliczu nowych Szwedzkich dowodów Chruszczow zdał sobie sprawę, że musi uznać aresztowanie, ale jak? Rozpoczęły się poszukiwania nowego kłamstwa.

wewnętrzne sowieckie dokumenty MSZ ujawniają, że późną wiosną radzieccy urzędnicy zostali skierowani do pracy w archiwach szpitalnych, aby przeszukać dokumenty pod kątem przyczyny zgonu, która może wydawać się prawdziwa. Pierwszą sugestią było poinformowanie Szwedów, że Wallenberg zmarł na zapalenie płuc w więzieniu Lefortovo w lipcu 1947 r., ale w trakcie procesu zarówno przyczyna śmierci, jak i lokalizacja zostały zmienione.

do dnia dzisiejszego oficjalny raport sowiecki, który ostatecznie został przedstawiony w 1957 roku, pozostaje oficjalnym rosyjskim opisem sprawy—Raoul Wallenberg zmarł w swojej celi w więzieniu Łubianka 17 lipca 1947 roku, dwa i pół roku po jego początkowym aresztowaniu. Przyczyna śmierci: atak serca. Odręczny „akt zgonu” jest podpisany przez szefa izby chorych A. L. Smolcowa.

w 1957 roku Sowieci również nalegali, aby dokładnie zbadali każde radzieckie archiwum, ale że odręczny „raport Smolcowa” był jedynym pozostałym dowodem szwedzkiego dyplomaty Raoula Wallenberga.

dekady później Glasnost nie tylko doprowadził do upadku Związku Radzieckiego, ale także otworzył radzieckie archiwa połączonej szwedzko-Rosyjskiej grupie roboczej, której celem było położenie kresu sprawie Wallenberga, odpowiadając na pytanie: co się z nim stało?

nagle znaczna dokumentacja uwięzienia Wallenberga w Związku Radzieckim wyszła z archiwów i została upubliczniona.

Mimo dziesięcioletniego szwedzko-rosyjskiego śledztwa nic nie mogło przekonać żadnej ze stron. Archiwum ponownie zamknięto, a Rosja nadal twierdziła, że Wallenberg zmarł w Łubiance 17 lipca 1947. Ale Szwecja argumentowała, że” akt zgonu ” nie był wystarczającym dowodem.

ponieważ nigdy nie wniesiono żadnych zarzutów przeciwko Raoulowi Wallenbergowi i nigdy nie przeprowadzono procesu, prawdziwe powody aresztowania pozostają nieznane. Dziś archiwiści rosyjskich służb bezpieczeństwa twierdzą, że nie istnieją żadne doniesienia z przesłuchań Raoula Wallenberga w moskiewskich więzieniach. Takie dokumenty nigdy nie zostały upublicznione. Wiemy tylko, kiedy i jak długo był przesłuchiwany.

teraz relacja rosyjska jest bardziej kwestionowana niż kiedykolwiek z powodu zapisów więziennych, które obejmują przesłuchanie anonimowego „więźnia numer 7”, które miało miejsce w Łubiance 22 i 23 lipca 1947 r., pięć dni po tym, jak Sowieci zgłosili śmierć Wallenberga.

kilka lat temu szef archiwum rosyjskiej służby bezpieczeństwa ustalił, że więźniem tym był „z dużym prawdopodobieństwem” Raoul Wallenberg, który był przetrzymywany w celi nr 7.

informacje te rzeczywiście trudno połączyć z oficjalną rosyjską „prawdą.”Nawet w stalinowskim Związku Radzieckim nie przeprowadzano przesłuchań ze zmarłymi.

Raoul Wallenberg „z dużym prawdopodobieństwem” żył 17 lipca 1947 roku. Co więcej, biorąc pod uwagę różne sugestie, możemy być pewni, że przyczyną śmierci nie był atak serca.

tajemnica pozostaje. Ale jeśli rosyjski rząd kiedykolwiek zdecyduje się wreszcie, po tych wszystkich latach, ujawnić prawdziwą prawdę, jestem pewien jej treści: Raoul Wallenberg został stracony w Łubiance w drugiej połowie 1947 roku.

rankiem 17 stycznia 1945 r., kiedy Raoul Wallenberg opuścił Budapeszt z radziecką eskortą, niestety popełnił ten sam błąd, co wielu Szwedzkich ministrów i dyplomatów w nadchodzących latach: wierzył w to, co mu powiedziano.

w drodze z miasta jego kierowca zwolnił obok miejskiego parku. Wysadzili przyjaciela Wallenberga, który nie jechał z nim na spotkanie z radzieckim dowódcą w Debreczynie.

przyjaciel opisał później te ostatnie chwile: „pożegnaliśmy się bardzo serdecznie i życzyłem mu wszystkiego najlepszego na to, co w tych okolicznościach może być dość niepewną podróżą. Potem samochód zniknął z widoku.”

szwedzka pisarka i dziennikarka Ingrid Carlberg otrzymała nagrodę sierpniową za książkę o życiu i przeznaczeniu Raoula Wallenberga w 2012 roku. Carlberg jest członkiem Smithsonian Associates i podpisze kopie swojej biografii Raoul Wallenberg 23 marca o 6: 45.