Tudeh Party of Iran

narodziny ruchu komunistycznego w Iranedytuj

Historia ruchu komunistycznego w Iranie sięga końca XIX wieku, kiedy to marksizm po raz pierwszy został wprowadzony do klasy intelektualnej i robotniczej narodu w wyniku szybkiego wzrostu przemysłu i późniejszej transformacji gospodarki kraju z systemu feudalnego w kapitalistyczny. Będąc blisko Związku Radzieckiego i Kaukazu, północny Iran stał się głównym ośrodkiem podziemnej marksistowskiej i Socjaldemokratycznej działalności politycznej, a wiele takich grup powstało na przestrzeni lat.

Komunistyczna Partia Iranu została założona w czerwcu 1920 roku w Bandar-e Anzali, w prowincji Gilan, w wyniku pierwszego kongresu irańskich socjaldemokratów. Sekretarzem generalnym nowej partii został Heidar Amou Oghly, który był jednym z przywódców rewolucji Konstytucyjnej w Iranie. W tym samym czasie Mirza Koochak Khan Jangali, inny główny przywódca rewolucji konstytucyjnej, a także przywódca Rewolucyjnego Jangali (ruchu leśników), założył radziecką Republikę Gilan z pomocą Armii Czerwonej Związku Radzieckiego.

wraz z klęską zarówno nowo utworzonej radzieckiej Republiki Gilan, jak i Partii Komunistycznej, Działalność komunistyczna i Socjaldemokratyczna ponownie zeszła do podziemia. Na początku lat dwudziestych dynastia Qajar ostatecznie upadła, a Reza Shah wstąpił na tron w 1925 roku, ustanawiając dynastię Pahlavi. Nowy Szach wprowadził wiele reform, takich jak ograniczenie władzy kleru szyickiego, ale także z kolei ustanowił autorytarną dyktaturę.

w latach 1929-30 partia organizowała strajki w fabryce włókienniczej w Isfahanie, kolejach Mazandaran, warsztatach dywanowych w Mashhad, a przede wszystkim w brytyjskim przemyśle naftowym. Rząd mocno załamał się i około 200 komunistów zostało aresztowanych; 38 zostało osadzonych w więzieniu Qasr w Teheranie. „Siedem zginęło tam-wszystkie z przyczyn naturalnych.”Wraz z czystkami Stalina, które zebrały duże żniwo od irańskich komunistycznych zesłańców żyjących w Związku Radzieckim, aresztowania te spowodowały, że Komunistyczna Partia Iranu przestała istnieć dla wszystkich praktycznych celów poza murami Qasr.”

powstanie partii Tudeh

brytyjsko-Radziecka inwazja aliantów w latach 1941-42 doprowadziła do końca panowania Rezy szacha i jego przymusowego wygnania do Południowej Afryki. Wielu więźniów politycznych zostało następnie uwolnionych i w tej nowej atmosferze ponownie rozkwitły ugrupowania nacjonalistyczne i socjalistyczne. Iraj Iskandari i jego najbliżsi współpracownicy postanowili utworzyć partię marksistowsko-Leninowską, odwołującą się do szerokich mas. Założyli oni partię Tudeh 29 września 1941, wybierając Soleimana Mohsena Eskandariego na przewodniczącego.

początkowo partia miała być „Partią Liberalną, a nie radykalną”, z platformą podkreślającą znaczenie „konstytucyjnych” i „praw jednostki”, chroniącą „demokrację” i „uczciwość sądową” przed faszyzmem, imperializmem i militaryzmem. „Na prośbę Soleimana Eskandariego”, partia początkowo próbowała odwoływać się do nie-świeckich mas, wykluczając kobiety z członkostwa, organizując procesje Moharrama i wyznaczając „specjalną salę modlitewną w głównym klubie.”Ta orientacja nie trwała długo i w ciągu kilku miesięcy od założenia partia szybko przeszła na lewicę.

wczesny peakEdit

w 1944 roku partia wystartowała w 14.wyborach w Majlis, a jej kandydaci zostali wybrani na 8. Utworzyła również tajną organizację wojskową partii Tudeh w Iranie, czyli TPMO (Sazman-e Nezami-ye Hezb-e Tudeh-Ye Iran) złożoną z oficerów w wojsku. TPMO dostarczyło partii informacji wywiadowczych i informacji od wojska, aby chronić ją przed siłami bezpieczeństwa i nadać jej siłę militarną, choć historycy uważają, że partia nie miała w tym czasie planu wykorzystania TPMO do przeprowadzenia zamachu stanu.

w tym samym czasie tudeh zajęła zdecydowane stanowisko na rzecz praw kobiet, począwszy od 1943 roku. Obejmowało to postulowanie równej płacy za taką samą pracę, dwumiesięczny urlop macierzyński dla pracujących kobiet i w inny sposób wspieranie praw socjalnych kobiet, pracę z tymi, którzy od lat walczą o te cele i są socjalistami.Mimo to nie poruszano kwestii reprodukcji, seksualności i innych elementów życia rodzinnego.

od tego momentu partia rozrosła się ogromnie i stała się główną siłą w irańskiej polityce. Na początku 1945 roku partii udało się stworzyć pierwszą masową organizację w historii Iranu. Policja ujawniła później, że miała około 2200 członków-700 z nich w Teheranie – ” 10 000 sympatyków w organizacjach młodzieżowych i kobiecych oraz 100 000 sympatyków w związkach robotniczych i rzemieślniczych.”Jego główna Gazeta, Rahbar (lider), szczyciła się nakładem ponad 100 000-trzykrotnie większym niż” półoficjalna Gazeta „Ettela’ at. Brytyjski ambasador Reader Bullard nazwał ją jedyną spójną siłą polityczną w kraju, A New York Times uznał, że jej sojusznicy mogą zdobyć aż 40% głosów w uczciwych wyborach.

okres ten został nazwany szczytem intelektualnego wpływu partii, który w dużej mierze wynikał z prestiżu i propagandy Związku Radzieckiego jako „najbardziej postępowego narodu na świecie.”Niewielu intelektualistów” odważyło się przeciwstawić „partii”, nawet jeśli się nie przyłączyli.”Oznaczeniem końca” bliskiej hegemonii partii nad życiem intelektualnym „w Iranie była rezygnacja z partii sławnego pisarza Dżalala Al-E-Ahmada około 1948 roku, aby utworzyć socjalistyczne ugrupowanie –trzecią siłę– w proteście przeciwko” nagiej proradzieckiej ” polityce Tudeh.

w ciągu następnych dwóch lat 1944-46 apelem Tudeh były radzieckie żądania koncesji na ropę naftową w północnym Iranie oraz sowieckie sponsorowanie buntów etnicznych w Kurdestanie i Azerbejdżanie. Pomimo faktu, że deputowani Tudeh w Majles wcześniej energicznie domagali się nacjonalizacji całego przemysłu naftowego, partia Tudeh poparła przyznanie Radzieckiemu przemysłowi naftowemu w Iranie swoich życzeń w oparciu o „socjalistyczną Solidarność”, „internacjonalizm” i „antyimperializm.”

międzynarodowy kontekst Zimnej Wojny

w tym czasie rozwijała się także reszta międzynarodowego ruchu komunistycznego. Komunistyczny świat rozszerzył się dramatycznie w dekadzie po ii Wojnie Światowej z Europy Wschodniej, Chin, Korei Północnej i Wietnamu, wszystkie stają się państwami zdominowanymi przez ich odpowiednie partie komunistyczne, zwykle poprzez zwycięstwo militarne. W Stanach Zjednoczonych Iran był postrzegany jako posiadacz rezerw ropy naftowej o „ważnej strategicznej” wartości dla krajów zachodnich, a jako część „północnego poziomu” krajów (wraz z Grecją i Turcją), które stanowiły geopolityczną „pierwszą linię obrony” dla Morza Śródziemnego i Azji, aby przeciwdziałać działaniom ZSRR, CIA ustanowiła operację Tpbedamn pod koniec lat 40., finansowaną za milion dolarów rocznie. Przygotowała zarówno ” zamaskowaną („szarą” propagandę), jak i celowo fałszywą czarną propagandę” w formie „artykułów prasowych, kreskówek, ulotek i książek”, które przetłumaczyła na język perski, z których większość „przedstawiała Związek Radziecki i Tudeh jako anty-irański lub anty-Islamski, opisywała surową rzeczywistość życia w Związku Radzieckim lub wyjaśniała bliskie związki Tudeh z Sowietami i strategię Frontu Ludowego.”Dodatkowo opłacało” prawicowe organizacje nacjonalistyczne ” i niektóre szyickie postacie religijne. Jej agenci sprowokowali” akty przemocy „i obwiniali o nie komunistów, a także wynajęli” zbirów do rozbicia wieców Tudeha. Mimo to partia zdołała zapełnić ulice Teheranu i Abadanu dziesiątkami tysięcy entuzjastycznych demonstrantów na majówkę w 1946 roku.

1949 crackdownEdit

w lutym 1949 doszło do zamachu na życie Szacha Mohammada Rezy Pahlaviego. Partia została obwiniona przez rząd i zakazana. Rząd ” skonfiskował majątek, rozwiązał zrzeszone organizacje, zwłaszcza Radę centralną i zgromadził około 200 przywódców i kadr.”

partia nadal jednak działała w podziemiu i do 1950 roku organizowała swoich zwolenników pod szyldem irańskiego towarzystwa na rzecz pokoju (Jam’iyat-e Irani-ye Havadar-e Solh) i wydawała trzy dzienniki: Razm, Mardom i Besui-ye Ayandeh. W grudniu 1950 tpmo, jego organizacja wojskowa, zdołała ” zorganizować ucieczkę kluczowych członków kierownictwa partii, którzy od początku 1949 przebywali w więzieniu.”

takie tłumienie było wspomagane przez konserwatystów nienawidzących partii Tudeh, która została później zakazana i sprzymierzona z Mossadeghem. Jedna z irańskich konserwatywnych gazet została nawet edytowana:

„…partia Tudeh, ze swoją santoniczną doktryną walki klasowej, nakłoniła ignorantów do łamania Świętego prawa własności prywatnej i wywoływania społecznej anarchii w centrum kraju. To powstanie dowodzi, że Tudeh jest wrogiem własności prywatnej, Iranu i islamu. Jeśli rząd nie wyeliminuje Tudeha, lokalna rewolta nieuchronnie przerodzi się w ogólną rewolucję.”

Era Mosaddeq, jego obalenie i następieedytuj

partia odegrała ważną rolę zarówno bezpośrednio, jak i pośrednio podczas kluczowej epoki irańskiej historii, która rozpoczęła się od nacjonalizacji brytyjskiej Anglo Iranian Oil Company (AIOC) w 1951 roku, a zakończyła się obaleniem Mohammada Mosaddeqa w 1953 roku przez przewrót kierowany przez CIA. Polityka Partii „wahała się”, najpierw atakując Mosaddeq `a jako` agenta amerykańskiego imperializmu’, a następnie udzielając mu wsparcia podczas i po powstaniu w lipcu 1952 roku. 15 sierpnia próba zamachu stanu przeciwko Mosaddeq została udaremniona częściowo dzięki informacjom ujawnionym przez sieć wojskową tpmo Tudeh, ale dwa dni później bojownicy partii nieumyślnie pomogli zdestabilizować rząd, organizując demonstracje, aby zmusić Mosaddeq do ogłoszenia Iranu Demokratyczną Republiką. Ponieważ obaliłoby to irańską monarchię konstytucyjną, Mosaddeq zareagował, wzywając wojska do stłumienia demonstrantów. Partia zdemobilizowała się później następnego dnia, uniemożliwiając walkę z przewrotem nazajutrz. Do 1957 roku tpmo zostało rozbite, a tysiące członków partii zostało aresztowanych.

nacjonalizacja ropy naftowej

Seniorzy Tudeh w 1955 roku (od lewej do prawej): Rousta, Keshavarz, Radmanesh, Eskandari i Kambakhsh

po ii wojnie światowej irańskie poparcie publiczne rosło na rzecz nacjonalizacji brytyjskiej ANGLO Iranian oil company (AIOC), której zyski znacznie przewyższały opłaty licencyjne dla irańskiego rządu.

w 1951 roku Mohammad Mosaddeq, przywódca ruchu nacjonalistycznego znanego jako Narodowy Front Iranu, stanął na czele parlamentu w nacjonalizacji AIOC, a wkrótce potem został mianowany przez szacha premierem. Mosaddeq nadzorował przejęcie brytyjskich zakładów naftowych oraz rosnące trudności gospodarcze i polaryzację w Iranie, gdy AIOC wycofało swoich pracowników i odwetowało bojkotem irańskiej ropy.

na początku kwietnia 1951 r.tudeh ujawnił swoją „prawdziwą siłę”, inicjując strajki i zamieszki protestujące przeciwko niskim płacom i słabym mieszkaniom oraz opóźnieniom w nacjonalizacji przemysłu naftowego. W Teheranie, Isfahanie i miastach północnych miały miejsce uliczne Demonstracje i strajki sympatii.”Policja otworzyła ogień do demonstrantów. Rezultatem była „panika” w irańskim parlamencie na czele sił marksistowskich w Iranie. Dzięki temu stało się jasne, że Mossadeq nie był komunistą i że Tudeh nie kontrolował rządu, ani partia nie chciała go obalić, nawet gdy tworzyła szeroką bazę publiczną.

w tym okresie Tudeh stosował strategię „lewicową”, a nie „Front Ludowy”, odmawiając sprzymierzenia się z Mosaddeqem. Pomimo faktu, że Mosaddeq wprowadził nową politykę tolerancji wobec partii, że zarówno Tudeh, jak i Mosaddeq pracowali na rzecz nacjonalizacji AIOC i że wywłaszczenie kapitalistycznych Zachodnich korporacji wydobywających zasoby przez biedne kraje było Centralne dla doktryny marksistowsko-leninowskiej, partia energicznie i bezlitośnie sprzeciwiała się Mosaddeqowi i jego programowi. W artykule z czerwca 1950 roku w dzienniku „Mardom” opisał skutki polityki Mosaddeqa:

już teraz możemy być pewni, że zmiany w południowym kontrakcie naftowym nie będą korzystne dla naszych ludzi i spowodują jedynie umocnienie pozycji Anglii w naszym kraju. … Rozwiązanie kwestii ropy naftowej jest związane ze zwycięstwem naszej partii, czyli narodu Iranu.

16 lipca 1952 Mosaddeq podał się do dymisji po tym, jak szach odmówił przyjęcia jego nominacji na ministra wojny. Mosaddeq zaapelował do opinii publicznej o poparcie, ale prasa Tudeh nadal go atakowała, opisując jego różnice z szachem „jako tylko jedną między różnymi frakcjami reakcyjnej elity rządzącej.”Dopiero po eksplozji popularnego poparcia dla Mosaddeq na ulicy, „wielu szeregowych” członków partii tudeh „mogło zobaczyć popularność Mosaddeq z pierwszej ręki” i przyszło mu z pomocą.

według jednego z obserwatorów:

chociaż w powstaniu lipcowym brały udział różne elementy, bezstronny obserwator musi przyznać, że Tudeh odegrali ważną rolę—być może nawet najważniejszą. … Jeśli w wiecach przed marcem 1952 jedna trzecia demonstrantów była Tudeh, a dwie trzecie Frontu Narodowego, to po marcu 1952 proporcje zostały odwrócone.

ajatollah Abol-Ghasem Kashani, który później przeszedł na stronę i poparł Szacha, „wysłał list publiczny do organizacji pro-Tudeh dziękując im za nieoceniony wkład” podczas powstania w kierunku zwycięstwa Mosaddeqa.

Mosaddeq wykorzystał powstanie do ustanowienia rządów nadzwyczajnych, co pozwoliło mu ominąć Majles, a także wprowadzić reformy socjalistyczne. Ponieważ Sowieci nie chcieli wycofać się lub „umocnić” Tudeha, a Truman odmówił żądań obalenia Mossadegha ze strony Clementa Attlee i Winstona Churchilla, potrzeba było inauguracji Dwighta Eisenhowera, aby zmienić tonację, co podniosło operację zamachu stanu.

1953 coupEdit

w tym czasie rząd USA stał się coraz bardziej sfrustrowany Mosaddeqem i Patem w związku z negocjacjami z rządem brytyjskim w sprawie kontroli i odszkodowań, a amerykański ambasador kwestionował nawet „stabilność umysłową”Mosaddeqa. W tym samym czasie walki zimnowojenne nadal zdominowały myślenie o polityce zagranicznej na zachodzie. Radzieckie czołgi rozbiły antykomunistyczne powstanie strajków i protestów w Niemczech Wschodnich w czerwcu 1953 roku.

gdy Amerykanie stracili nadzieję na Mosaddeq, ich propaganda i tajna kampania przeciwko Tudeh, zwana TPBEDAMN, rozszerzyła się o niego. W 1953 roku amerykańscy agenci CIA i brytyjskiego wywiadu rozpoczęli spiskowanie w celu obalenia Mosaddeq w zamachu stanu, w dużej mierze z powodu obaw, że ” narastają wewnętrzne napięcia i nadal się pogarszają … może doprowadzić do rozpadu władzy rządowej i otworzyć drogę do przynajmniej stopniowego przejęcia kontroli przez Tudeha”, tak jak lokalna partia komunistyczna przeprowadziła zamach stanu w Czechosłowacji w 1948 roku, zastępując demokratyczny reżim i konstytucję proradzieckim, jednopartyjnym rządem komunistycznym.

Tudeh wyczuli również, że może nadejść zamach stanu i stworzyli „komórki awangardowe”, które wraz z TPMO „zidentyfikowały kluczowe instalacje wojskowe, magazyny wojskowe i centra dowodzenia i kontroli w stolicy” Teheranie”, aby gwałtownie zareagować na każdą próbę zamachu stanu.”Niedawno opublikowane zdjęcia Williama Arthura Cram pokazują, że tudeh zorganizował ogromne demonstracje w sierpniu przed zamachem stanu.

pierwsza próba spiskowców polegała na przekonaniu szacha do wydania edyktu zwalniającego Mosaddeqa i zastępującego go emerytowanym generałem Fazlollahem Zahedim, aresztując Mosaddeqa i przejmując inne możliwe Ośrodki opozycji. 15 sierpnia spisek został odkryty przez zwolenników Tudeha w wojsku, a kontyngent wysłany do aresztowania Mosaddeq został przechwycony i sam aresztowany. Pułkownik Mohammad Ali Mobasherri, był członkiem (tajnego) trzyosobowego sekretariatu TPMO, ale także aktywnym członkiem Teherańskiego gubernatora wojskowego, Centrum Operacji zamachu stanu. Major Hehdi Homaouni służył w Gwardii Cesarskiej szacha i odkrył i poinformował partię o sierpniowym spisku. W ostatnim zestawie dokumentów opublikowanych przez Archiwum Bezpieczeństwa Narodowego, w którym odnotowano, że demonstranci pro-Szacha zwolnili zakłady pro – Tudeh i pro-Mossadegh, zauważono, że brytyjscy i amerykańscy agenci wywiadu zinfiltrowali Tudeh, aby mógł tępić Mossadegh. W dokumentach tych zauważono również, że Eisenhower i Truman różnili się w swoich ocenach Mossadegha, przy czym Eisenhower czuł, że nie może tak skutecznie przeciwdziałać Tudehowi jak Truman i CIA w sierpniu 1953 r.bagatelizując „prawdopodobieństwo próby obalenia Tudeha”, ale obawia się, że tudeh przejmie władzę w bardziej długoterminowy sposób.

próba zamachu stanu wywołała sprzeciw wobec jej sprawców, w tym szacha. Już antymonarchiczni zwolennicy Tudeha zostali zradykalizowani i rankiem 17 sierpnia „rozgniewany tłum zaczął atakować symbole monarchii” i domagał się jej zniesienia. Mosaddeq, który był świadomy Zachodnich obaw przed Tudeh i który pracował nad ograniczeniem władzy szacha, ale „nigdy nie zasugerował, że jest za zniesieniem monarchii konstytucyjnej”, widział te ataki jako wyzwanie, ponieważ usunięcie szacha naruszyłoby konstytucję. Następnego dnia jego reżim rozkazał wojskom wyjść na ulice, a w samym Teheranie aresztowano do 600 działaczy średniego i niskiego szczebla Tudeh.”Ze swoją siecią” poważnie niszcząc „partia ponownie odwróciła kurs i” zarządziła demobilizację ” swoich przygotowań do zamachu stanu.

korzystając z ciszy, CIA i jej irańscy sojusznicy ponownie uderzyli, a 19 sierpnia zamach stanu zastąpił Mosaddeq Zahedim. Zamach stanu był ważnym wydarzeniem w historii Trzeciego Świata i XX wieku i toczy się debata na temat tego, ile winy za obalenie można przypisać łapówkom płaconym przez CIA, a ile wewnętrznemu niezadowoleniu z Mossadeq. Niezależnie od motywacji, Mohammad Reza Pahlavi przejął władzę dyktatorską i zakazał większości ugrupowań politycznych, w tym Frontu Narodowego Mossadegha, który wraz z Partią Tudeh nadal działał w podziemiu.

represje po zamachu stanu

masowe aresztowania, zniszczenie jego organizacji i egzekucje około 40-50 przywódców po zamachu stanu zostały uznane za „zniszczone” Tudeh. W latach 1953-1957 irańskie siły bezpieczeństwa przy użyciu „brutalnej siły”, wraz z złamaniem kodu kryptograficznego – prawdopodobnie za pomocą know-how CIA – wytropiły 4121 członków partii.”Stanowiło to całe podziemie Tudeh i „ponad połowę członków partii”. Tudeh infiltracja armii przez TPMO liczyła 477 członków w Siłach Zbrojnych, ” 22 pułkowników, 69 majorów, 100 kapitanów, 193 poruczników, 19 podoficerów i 63 kadetów wojskowych.”Ervand Abrahamian zauważa, że żaden z nich nie znajdował się w „kluczowych dywizjach czołgów wokół Teheranu”, które mogły zostać użyte do zamachu stanu i które Szach dokładnie sprawdzał. „Jak na ironię, pułkownik Tudeh był odpowiedzialny za osobiste bezpieczeństwo Szacha – jak również wiceprezydenta Richarda Nixona, kiedy odwiedził Iran. Tudeh mieli okazję zamordować szacha i wiceprezydenta USA, ale nie przeprowadzić zamachu stanu.”Maziar Behrooz jest bardziej optymistyczny co do szans partii na powstrzymanie zamachu stanu, mówiąc, że podczas gdy „większość oficerów Tudeh była na stanowiskach niezwiązanych z walką,” oni „byli w stanie uzyskać dostęp i dystrybuować Broń. W swoich wspomnieniach członkowie wysokiego i średniego szczebla tpmo potwierdzili swoją zdolność do dystrybucji broni, a nawet do zabijania kluczowych irańskich przywódców zamachu stanu. Stąd, z zdyscyplinowanym członkostwem partyjnym, wspieranym przez wojskowych z dostępem do broni, Tudeh mieli silną rękę.”

Po zdziesiątkowaniu Tpmo, sieć Tudeh została zagrożona, ponieważ tpmo” działała jako tarcza dla partii ” i pomagała ją zachować natychmiast po obaleniu Mosaddeqa. „Wielu wysokich i średnich przywódców Tudeh zostało aresztowanych lub zmuszonych do ucieczki z kraju. Aresztowanie i egzekucja Khosro Roozbeha w latach 1957-1988 oznaczała koniec tego procesu.”

Po tym fakcie partia zaangażowała się w samokrytykę swojej polityki wobec Mosadu na czwartym Plenum, które odbyło się w Moskwie w lipcu 1957 roku. Uznali ich za ” sekciarzy i lewicowców „i nie uznali” postępowej natury ” ruchu nacjonalizacji ropy naftowej.

na przełomie lat 50.i 60. XX wieku rozłam chińsko–Sowiecki spowodował rozłam partii na początku lat 60. XX wieku, w wyniku którego co najmniej jedno ugrupowanie Maoistyczne rozpadło się. W połowie lat sześćdziesiątych Departament Stanu USA oszacował liczbę członków partii na około 1500.

w 1965 roku partia stanęła przed drugim rozłamem pomiędzy głównym nurtem organizacji a frakcją splinter, która opowiadała się za brutalną walką z rządem poprzez uzbrajanie plemion południowego Iranu. Frakcja ta spowodowała wiele szkód i upłynęły trzy lata, zanim jedność partii została przywrócona. Resztki tej frakcji znane są jako Partia Pracy Iranu.

w 1966 r.kilku członków partii, w tym Ali Khavari i Parviz Hekmatjoo z Komitetu Centralnego oraz Asef Razmdideh i Saber Mohammadzadeh, zostało aresztowanych i skazanych na śmierć. Wywołało to międzynarodowe protesty i strajki głodowe w Europie, które zmusiły rząd do ograniczenia wyroków do dożywotniego pozbawienia wolności. Wydarzenia te wywołały duże międzynarodowe współczucie dla walki robotników w Iranie i pomogły zjednoczyć partię po rozłamie. Partia Tudeh od tego momentu staje się jednym z najsilniejszych ruchów podziemnych i pomaga utorować drogę nadchodzącej rewolucji irańskiej w 1979 roku.

Irańska rewolucja 1979edytuj

na początku lat 70.w północnym Iranie w prowincji Mazandaran rozpoczął się irański ruch partyzancki. Lata 70. były również świadkiem narodzin powszechnych strajków i demonstracji robotniczych, a kampusy uniwersyteckie stały się siedliskiem działalności rewolucyjnej. W 1973 tudeh wydał broszurę zatytułowaną „Oil from Iran and imperialist oil monopolies”, prawdopodobnie opowiadającą się za nacjonalizacją ropy naftowej. Partia Tudeh drastycznie zwiększyła swoją działalność, rekrutując wielu młodych i organizując komitety regionalne, wspierając rewolucję islamską, gdy inni z lewicy sprzeciwiali się jej.

Republika Islamuedytuj

podczas rewolucji uwolniono wielu więźniów politycznych, a partia Tudeh i inne lewicowe ugrupowania po raz pierwszy od wielu lat mogły wziąć udział w wyborach prezydenckich i parlamentarnych. Jednak większość mandatów w Majlis zdobyła Islamska Republikańska partia ajatollaha Beheshti, a lewicowe i nacjonalistyczne organizacje zostały wyparte z pętli. Nowo wybrany prezydent Abolhassan Banisadr, który początkowo był blisko związany z Ajatollahem Chomeinim, również był coraz bardziej sfrustrowany wydarzeniami, które miały miejsce i sprzeciwiał się dominacji duchowieństwa i frakcji religijnych w irańskiej polityce. Ponadto partia potępiła wezwanie Amnesty International do zakończenia egzekucji doraźnych i nazwała je”rażącą ingerencją w sprawy Iranu”.

w 1981 roku Majlis, zdominowany przez Islamską Partię Republikańską, zmusił Bani Sadra do ustąpienia ze stanowiska, co zapoczątkowało falę protestów i demonstracji ze wszystkich segmentów społeczeństwa. Bani Sadr uciekł później z kraju. Uzbrojone komitety rewolucyjne lojalne wobec Chomeiniego (które stały się znane jako Pasdaran) aresztowały wiele tysięcy młodzieży i działaczy zarówno nacjonalistycznych, jak i lewicowych, z których wielu zostało później osądzonych przez Lajevardiego, znanego jako wiszący sędzia, i straconych.

w tym momencie w historii partii Tudeh, chrześcijanie i Azerowie w obrębie ludności byli prominentni.

Suppresjaedytuj

podczas gdy inne lewicowe partie sprzeciwiały się siłom islamistycznym w tym czasie i zostały w rezultacie stłumione, Przywódcy Partii Tudeh, jak również Fadajski Aksariat zdecydowali się poprzeć nowy klerykalny reżim teokratyczny. Mogła to być próba podążania za linią pro-Teheranową Związku Radzieckiego.

jednak w 1982 r.Tudeh zerwali szeregi. Islamistyczny rząd Iranu zamknął gazetę Tudeh i usunął członków Tudeh z ministerstw rządowych. Według Archiwum Mitrochina, Władimir Kuziczkin, oficer KGB stacjonujący w Teheranie, uciekł do Wielkiej Brytanii w 1982 roku. MI6 wykorzystało te informacje i podzieliło się nimi z CIA. Ich informacje zostały następnie przekazane irańskiemu rządowi przez CIA, które potajemnie zabiegało o Iran w ramach afery Iran-Contra.

dość szybko rząd aresztował i uwięził swoich przywódców, a później ponad 10 000 członków partii. W lutym 1983 Przywódcy Partii Tudeh zostali aresztowani i Partia rozwiązała się, pozostawiając Iran jako państwo jednopartyjne. Aresztowania Tudeha ujawniły, że po raz kolejny partii udało się znaleźć zwolenników wśród sił zbrojnych, ponieważ aresztowano wielu oficerów, wśród których był Admirał Bahram Afzali, dowódca irańskiej marynarki wojennej. Te aresztowania zakończyły sojusz między partią Tudeh a rządzącym klerem Iranu i upadł, nawet gdy Sowieci współpracowali z Irańczykami, aby zbudować swoje możliwości nuklearne. Nawet z tą umową, irański rząd postrzegał Sowietów jako „ateistycznych diabłów” i Sowieci nie lubili rządu, ponieważ stłumił Tudeh.

międzynarodowe media, takie jak UPI, poinformowały, że wraz z zakazem partii Tudeh, 18 radzieckich dyplomatów zostało wydalonych z kraju za „rażącą ingerencję.”W tym samym czasie, tudeh został oskarżony o pracę w imieniu” obcych mocarstw”, z tłumie Chomeiniego.

od 1 maja 1983 do maja 1984 prawie wszyscy przywódcy Tudeh pojawili się w filmach wideo, najpierw indywidualnie, a następnie wspólnie w październikowej „dyskusji przy okrągłym stole”, wyznając „zdradę”, „subwersję”, „horrendalne zbrodnie”, chwaląc Islam i głosząc wyższość rządu Islamskiego nad ateistycznym marksizmem–Leninizmem. Brytyjscy urzędnicy poparli represje wobec Iranu i żartowali o państwowych technikach tortur stosowanych do wydobywania zeznań. Brytyjscy urzędnicy byli zadowoleni z represji Nie głównie dlatego, że byli zaniepokojeni sowieckimi wpływami w kraju, ponieważ wiedzieli, że Iran jest od tego całkiem niezależny, ale dlatego, że chcieli pozyskać przychylność irańskiego reżimu.

w maju 1984 roku Ehsan Tabari pojawił się w telewizji. Człowiek z ” 50-letnim doświadczeniem lewicowym „powiedział widzom, że czytał” wielkich myślicieli islamskich”, takich jak ajatollah Motahhari, w więzieniu po stłumieniu represji w 1982 roku i teraz przyszedł

, aby odrzucić dzieła, które napisał w ciągu ostatnich 40 lat. Teraz zdał sobie sprawę, że całe jego życie było”wadliwe”, „szkodliwe” i „całkowicie fałszywe”, ponieważ wszystko to opierało się na nierzetelnych myślicielach – Masonach żywionych przez Pahlawi; sekularystach, takich jak Ahmad Kasravi; Zachodnich liberałach i Marksistach związanych z „imperializmem” i „syjonizmem” …

w swojej recentacji Tabari często nawiązywał do religii, dwunastu imamów i islamskich myślicieli i „chwalili islam za jego” wielką siłę duchową.””

podejrzenia zewnętrznych obserwatorów, że przyznanie się do winy nie zostało udzielone dobrowolnie, zostały wzmocnione nieobecnością Taqi Keymanasha i „13 innych członków” Komitetu Centralnego Tudeh, którzy zginęli podczas przesłuchania w więzieniu. Gwałtowny rozpad Tudeh z rąk państwa i wyznania jego przywódców skłoniły opozycję i pozostałych członków partii do poszukiwania odpowiedzi. Wyjaśnienia wahały się od ideologicznej kapitulacji po stosowanie stalinowskich metod procesu. Resztki partii poza granicami kraju uciekały się do dziwnych wyjaśnień, że używano specjalnych narkotyków stworzonych przez CIA i MI-6. Najprostsze wyjaśnienie pojawiło się kilka lat po rekantacjach telewizyjnych, z wizyty więziennej przedstawiciela Organizacji Narodów Zjednoczonych ds. praw człowieka (Galindo Pohl) w Iranie. Sekretarz generalny partii Tudeh Noureddin Kianouri powiedział przedstawicielowi, że on i jego żona byli torturowani w celu złożenia fałszywych zeznań. Jako dowód podniósł źle ustawioną złamaną rękę. Pohl dodał, że Maryam Firuz miała trudności ze słuchem, przełykaniem jedzenia i siedzeniem z powodu pobicia, jakiego doznała osiem lat wcześniej z rąk tajnej policji Szacha. Kianouri napisał później list otwarty do ajatollaha, opisując jego złe traktowanie.

w wyniku tych czystek wielu członków partii opuściło kraj na wygnanie. Ponieważ partia reprezentowała „Sowiecki pogląd na preferowany ruch lewicowy”, który utrzymuje proradziecką linię ideologiczną i reaguje na sowiecką politykę zagraniczną w sposób wspierający, Związek Radziecki był prawdopodobnie rozczarowany rozwojem. Prawdopodobnie setki więźniów Tudeh zostało zabitych podczas egzekucji irańskich więźniów politycznych w 1988 roku, gdy zabito tysiące Mojahedinów i lewicowych więźniów. Jeden z raportów wymienia 90 Tudeh zabitych w kilku blokach więzień Evin i Gohar Dasht.