lepra is een van de oudste geregistreerde en meest gestigmatiseerde ziekten in de menselijke geschiedenis. De ziekte kwam voor in Europa tot de 16e eeuw en is nog steeds endemisch in veel landen, met meer dan 200.000 nieuwe gevallen per jaar gemeld. De bacterie Mycobacterium leprae is de belangrijkste oorzaak van lepra. Eerder onderzoek naar de bacterie suggereerde dat het zich in verschillende stammen groepeert, waarvan er slechts twee in middeleeuws Europa aanwezig waren. De huidige studie, gepubliceerd in het tijdschrift PLOS Pathogenics, had tot doel de geschiedenis en oorsprong van M. leprae verder te onderzoeken door te zoeken naar genetisch bewijs van een groot aantal oude monsters uit Heel Europa.
10 nieuwe oude genomen van M. leprae daterend uit ongeveer 400-1400 AD
in het huidige onderzoek werden ongeveer 90 individuen onderzocht met skeletafwijkingen die kenmerkend waren voor lepra, uit Heel Europa en in perioden variërend van ongeveer 400 AD tot 1400 AD. Uit deze monsters werden 10 nieuwe middeleeuwse M. leprae genomen volledig gereconstrueerd. Deze genomen vertegenwoordigen alle bekende stammen, met inbegrip van stammen die vandaag worden geassocieerd met verschillende locaties over de hele wereld, met inbegrip van Azië, Afrika en de Amerika ‘ s. Bovendien werden in deze studie vaak meerdere stammen gevonden op dezelfde begraafplaats, wat de diversiteit illustreert van de leprastammen die in die tijd door het continent circuleerden.”we vonden veel meer genetische diversiteit in het oude Europa dan verwacht”, legt Johannes Krause, senior auteur van de studie en directeur van het Max Planck Instituut voor de wetenschap van de menselijke geschiedenis uit. “Bovendien vonden we dat alle bekende stammen van lepra aanwezig zijn in middeleeuws Europa, wat suggereert dat lepra al wijdverspreid kan zijn geweest in Azië en Europa in de oudheid of dat het kan zijn ontstaan West-Eurazië.”
oudste lepragenoom tot op heden
Eén door het team gereconstrueerd M. leprae-genoom kwam uit Great Chesterford, Engeland, en dateert van tussen 415-545 AD. Dit is het oudste genoom van M. leprae tot op heden en is afkomstig van een van de oudste gevallen van lepra in het Verenigd Koninkrijk. Interessant is dat deze soort dezelfde is als die van de hedendaagse rode eekhoorns en de hypothese ondersteunt dat eekhoorns en de handel in eekhoornbont een factor waren in de verspreiding van lepra onder mensen in Europa tijdens de Middeleeuwen.
” de dynamiek van M. leprae transmissie door de menselijke geschiedenis heen is niet volledig opgelost. Karakterisering en geografische associatie van de meest voorouderlijke stammen zijn cruciaal voor het ontcijferen van de exacte oorsprong van lepra” stelt hoofdauteur Verena Schuenemann van de Universiteit van Zürich. “Hoewel we een aantal geschreven verslagen hebben van lepragevallen die van voor de gemeenschappelijke Era dateren, is geen van deze gevallen nog bevestigd op moleculair niveau.”
de abundantie van genomen uit de oudheid in het huidige onderzoek heeft geresulteerd in een nieuwe en oudere schatting voor de leeftijd van M. leprae dan voorgaande studies, waarbij de leeftijd van M. leprae ten minste een paar duizend jaar oud is. “Het hebben van meer oude genomen in een dating analyse zal resulteren in nauwkeurigere schattingen,” legt Krause uit. “De volgende stap is om te zoeken naar nog oudere osteologische gevallen van lepra dan nu beschikbaar is, met behulp van gevestigde methoden voor het identificeren van potentiële gevallen.”